کاملترین مجموعه فرهنگ لغت، اطلاحات و تمثیل های مردم کوچه و بازار فارسی قسمت دهم

بچه بازی-لواط-کارهای کودکانه-ساده انگاشتن کار

به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان

بزن بزن-زد و خورد شدید-کتک کاری

پیشت-آوازی برای راندن گربه

ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی

با کسی تلیت شب جمعه خوردن-با کسی هم منفعت نبودن

خالی خالی-بدون چیز دیگری

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

جوغ-جوی آب

تو پوزی زدن-تو دهنی زدن-با سخن تندکسی را نا امید کردن

 

پاسور زدن-پاسور بازی کردن

آخِی(صوتی برای تاثر یا شادی)

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

جلو پوزه ی کسی را تیغه گرفتن-جلو فضولی های کسی را گرفتن

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

چشم روی هم گذاشتن-نادیده گرفتن-گذشت کردن

به عرب و عجمی بند نبودن-هیچ پشت و پناهی نداشتن

 

بله قربان-در حالت احترام در جواب مثبت می گویند-مجازا به معنی تملق است
دستی-به عمد-از روی تعمد

آهوی خاور-آفتاب

دُوال پا-آدم سمج

خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

 

بغ کردن-چهره درهم کشیدن-ترشرو شدن

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)

 

جوراجور-دارای انواع گوناگون

درزن-دوجین-دوازده تا از چیزی

روی کسی نشدن-خجالت کشیدن

پشت بشقاب کشیدن-تهدید کردن به قطع کمک

آب دندان خوردن(حسرت خوردن)

پایین دست-طرف پایین
در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

تو دوزی-دوختن از درون
استخوان لای زخم گذاشتن-بلاتکلیف گذاشتن-کاری را کش دادن

دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن

اجابت کردن معده(قضای حاجت)

 

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت
تک مضراب زدن-سخن ناموافق و ناهنجار گفتن

اخت بودن-سازگار و هماهنگ بودن-مانوس بودن

پُز دادن-خودنمایی بی جا کردن-فیس آمدن

آمپر کسی بالا رفتن-از کوره در رفتن

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن

دل و دماغ-دل و حوصله

باش !-نگاه کن-ببین

 

آفتاب گز کردن(ولگردی کردن)

پِرک-بوی ترشیدگی-بوی ماندگی

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

 

پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر
چانه شل-دهن لغ-کسی که حرف در دهانش بند نمی شود

ددم وای-وای پدرم-برای اظهار تاسف یا مزاح و شوخی گفته می شود

ژست-طرز حرکت و رفتار شخص

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

زُق زُق کردن-احساس درد و تیر کشیدن

 
آب شدن قند توی دل-لذت بسیار بردن

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن
خاکه-خرده ی هر چیزی

رفتگار-رفتنی-مردنی

ابوقراضه-ابوطیاره

بی سیرت-بی آبرو
جان کُرد کردن-سخت گیری کردن-مقاومت کردن

چشه ؟-او را چه شده ؟

این تن را کفن کردی-این تن بمیرد

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن

دو شاخ-دارای دو شقه

بارانی-اصطلاح دختران دانش آموز : دوست صمیمی و محبوب

پچ پچ کردن-نجوا کردن-زیر گوشی حرف زدن
 

پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری
حال و بار-وضع زندگی

ادا اصول-ادا اطوار

دست آخر-سرانجام-آخر سر-آخر کاری

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

زر زر-صدای گوش خراش و یکنواخت-آواز گریه ی نامطبوع بچه
خدا حافظ-به درود-در پناه خدا-خدا نگهدار

ته گیلاس-نوشیدنی کمی که ته گیلاس مانده است

به مشروطه ی خود رسیدن-به هدف خود دست یافتن

بچه پس انداختن-فرزند به دنیا آوردن

چشم کار کردن-دیدن

پالان گذاشتن بر کسی-کسی را خر کردن-فریب دادن

جل و پلاس خود را پهن کردن-در جایی اقامت کردن

جلز و ولز-سوز و گداز
جور کردن-یکسان کردن-فراهم کردن

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

 
حلال یابی-طلبیدن نزد دیگران تقاضای گذشتن از تقصیر خود را کردن

چینه-دیوار گلی

از پشت کوه آمدن(بی‌خبر از آداب و رسوم بودن، دهاتی بودن)

 

حظ کردن-لذت بردن

جای دشمن-کنایه از نشیمنگاه-ماتحت

 
خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

داش-لوطی-مشدی

پیاده بودن در کاری-در کاری ناشی و بی تجربه بودن
دور افتادن-نزد این و آن رفتن-با هر کسی دیدار کردن

ترش کردن-عصبانی شدن
درمالی-مالیدن آتش روی حقه ی وافور برای کشیدن بقایای تریاک
پیه چیزی را به تن مالیدن-خود را برای چیزی آماده کردن

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن
حرص کسی را درآوردن-کسی را خشمگین کردن

چشم دراندن-دقت زیاد کردن
خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

تن نما-نازک و نشان دهنده ی تن

خیر مقدم-خوش آمد

پر کردن کسی-کسی را تحریک کردن

ارباب حجت-اهل منطق

بدهکار نبودن گوش کسی-سخنان را شنیدن و به آن اعتنا نکردن

بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان
 

زرت کسی قمصور شدن-به وضع بد و خنده داری از پا درآمدن-بیمار شدن-شکست خوردن

خط یازده سوار شدن-پیاده رفتن
انگشت بلند کردن(اجازه‌ی سخن خواستن)

دوا-واجبی-مشروبات الکلی

جل و پلاس-اثاثیه ی ناچیز و کم بها

خوش معامله-خوش حساب-کسی که آلت تناسلی قوی دارد

خال-نقطه ی سیاه-لکه

زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

درس گرفتن-پند آموختن-عبرت گرفتن

از بای بسم الله تا تای تَمَت-از اول تا آخر-از سیر تا پیاز

تو دلی-بره ای که هنوز زاده نشده و آن را از شکم مادرش درآورند

چانه زدن-پرگویی و اصرار برای تخفیف خواستن

دو پشته سوار شدن-دو نفری بر ستور یا وسیله ی نقلیه سوار شدن

ابتدا به ساکن-ناگهانی-بی‌مقدمه

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

جِر دادن-پاره کردن-در مقام تهدید نیز می گویند

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

چقال-مهمل بقال

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

 
دهن کسی را سرویس کردن-کسی را خونین و مالین کردن-به حساب کسی رسیدن

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

 

دماغ خشکی-بی مغزی-دیوانگی

ای والله گفتن-به برتری کسی بر خود اقرار کردن

بنا کردن-شروع کردن

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

جگر-عزیز-عزیز دلم

 

زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن
آتشی(تندخو، زودخشم)

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

پشت و رو کردن-برگرداندن جامه به صورتی که رو پشت و پشت رو شود

چاتمه-چند تفنگ که یه صورت ضربدر به هم تکیه داده اند

ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن

جزغاله-سوخته-زغال شده

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

دست و پا کردن-فراهم آوردن

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن
 

بِدو-دوان دوان-کسی که بسیار می دود-سریع
تپل-چاق-گوشت آلود

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)

پنج تن آل عبا- پنج تن

 

زت زیاد-کوناه شده ی “عزت زیاد” در زبان لوطی ها

 
خیالاتی-وسواسی-آن که پندار و توهمات بی جا دارد

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

ته گرفتن-سوختن غذا

 

چغلی کردن-شکایت کردن

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)

آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب

ریش و گیس بافتن-با هم مشورت کردن-عقل ها را روی هم ریختن
خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد
 

تیپا کردن-با اردنگی بیرون کردن

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

خودخوری-حالت خودخور

خاک برداری-بردن خاک های اضافی برای آماده کردن زمین ساختمان

 

پشت چشم سنگین شدن-چیره شدن خواب
خدمت کسی رسیدن-به حضور کسی رسیدن-کسی را تنبیه کردن

ته کشیدن-تمام شدن-به آخر رسیدن
جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

جلو کسی درآمدن-با کسی مقابله کردن-حق کسی را کف دستش گذاشتن

پشت نویسی-نوشتن در پشت سند یا حواله برای انتقال آن به دیگری
آغا‌پنبه(زن بسیار سفیدرو، عروسک پنبه‌ای)

دنیا پسند-آن چه که همه بپسندند

جیز کردن-سوراندن به زبان کودکان

جز جگر زده-نفرینی است به معنی دل سوخته بر اثر اندوه و مصیبت-گرفتار به بلا

دلی از عزا درآوردن-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل خوردن-به خوشی ساعتی را گذراندن

آفت-زن عشوه‌گر و فتنه‌انگیز
 

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

دست ننه ات درد نکند-به تمسخر به کسی که کار نادرست کرده است می گویند

پُخی شدن-کاره ای شدن-مهم شدن

روز پنجاه هزار سال-روز قیامت

تخمش را ملخ خورده-نایاب است

خرج راه-هزینه ی سفر

زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

 
دل پَر زدن-بسیار مشتاق بودن

بیخ پیداکردن کار-گره افتادن در کار-دشوار شدن کار

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن

آب اندام(زیبا تن و خوش‌رو)

خروار-کنایه از مقدار زیاد

از قرار(ظاهرن، آن‌طور که پیدا است)

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز

پینکی رفتن-چرت زدن
خشکه مقدس-متدینی که جز اطاعت از ظاهر احکام دینی به چیزی تن نمی دهد

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

 

خسارت دیدن-زیان دیدن

 
پچ پچ-نجوا-حرف زیر گوشی

چوب بست-داربست چوبی-چوب بندی

حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

چاییدن-سرما خوردن-زکام کردن
چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

چُغُل-سخن چین

آک‌بند-نو واستفاده‌نشده-هنوز از جعبه بیرون‌آورده‌نشده-دست اول
انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن(هنگامه بر پا کردن، مردم را متوجه‌ی جایی کردن)
دلپخت-پختن مغر چیزی
راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن
در معامله را گذاشتن-در قال را گذاشتن
چرک کردن-عفونت کردن زخم

بزن بهادر-اهل دعوا و مرافعه-قلچماق-پر زور

آستین تر داشتن-بسیار گریه کردن

پیاده رو-دو سوی خیابان یا کوچه که محل گذر پیادگان است

بالای منبر رفتن-پر گویی کردن

بد مست-کسی که هنگام مستی هرزه گویی کند و عربده بکشد

دستی پز-نانوایی که در خانه نان می پزد

چلاق-دست و پا شکسته یا بریده

آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

آینه‌ی دست-تیغ و خنجر

دایر کردن-بر پا کردن-رواج دادن-آباد کردن

دل کسی تو ریختن-دچار دلهره ی ناگهانی شدن-وحشت کردن

حساب پس دادن-جواب دادن به مسئول-دادن صورت ریز مخارج

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

خوشان خوشان-نهایت خوشی و لذت
ته بساط-باقی مانده ی وسایل زندگی و کسب و کار
ابرو آمدن-عشوه ریختن-غمزه کردن

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

خاله در هم-همیشه نگران-همیشه اخم کرده

بادبادک-مرغ کاغذی-اسباب بازی کودکان که به هوا می کنند

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

 

از مرحله پرت بودن(یکسره بی‌اطلاع بودن)

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

 
آب شیراز-شراب

چلو کباب-غذایی مرکب از چلو و کباب

چانه لغ-نگا. چانه شل

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

آب رفتن زیر پوست کسی(پس از لاغری کمی فربه شدن)

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود
زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن

دزد و حیز-نادرست و مکار

دم گاو به دست آوردن-قدرت و موقعیتی به دست آوردن-وسیله ای برای معاش به دست آوردن

آب نمک زدن(با شیرین زبانی گفتن)

 

 

چلاق-دست و پا شکسته یا بریده

ازخداخواسته(آرزومند، مشتاق)

دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

بر و بیا-رفت و آمد- دم و دستگاه

آفتاب لب بام-پیری نزدیک به مرگ

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

دهان گیره-غذای اندکی که میان دو غذای اصلی می خورند

جر و بحث کردن-مجادله را به درازا کشاندن

آمدن-آغاز به کاری کردن

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

 

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

داغ دیدن-شاهد مرگ عزیزی شدن

پی آتش آمدن-زیاد نماندن-زود برگشتن

از نافِ جایی آمدن-کاری را به‌خوبی اهل جایی انجام دادن

تر دماغ-سرحال-شنگول

زنده باد-باقی و شاداب و فرخنده باد

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن
ارباب حجت-اهل منطق

جور-هم طراز-اخت-هم زبان

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن